Άγριο σε υγρό κι αρμυρό
Η ζωή δεν έπαψε ποτέ να είναι συνυφασμένη με το υγρό στοιχείο, έστω και αν μερικώς το εγκατέλειψε κατά τη διάρκεια της εξελικτικής της πορείας. Οι υγρότοποι του πλανήτη συνέχισαν ν’ αποτελούν τους χώρους φιλοξενίας και εξέλιξης μοναδικών μορφών ζωής. Η ιδιορρυθμία των τελευταίων εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες των εκάστοτε περιβαλλόντων, των οποίων την σκληρή επιλογή υπέστησαν.
Μεταξύ των ποικίλων τύπων υγροτόπων, οι αβαθείς υπεραλατούχες λίμνες ή οι ακραίοι υπεραλμυροί λειμώνες των αλυκών συνιστούν κάποιους από τους σκληρότερους βιότοπους. Λίγοι οργανισμοί μπορούν να αντέξουν τα ασυνήθη αυτά περιβάλλοντα των αλμυρών ερήμων. Εκείνοι όμως που είναι ικανοί να επιβιώσουν, είναι δυνατόν να αναπτύξουν εξαιρετικά μεγάλους πληθυσμούς, λόγω απουσίας ανταγωνιστών. Έτσι, τα ενδιαιτήματα αυτά προσφέρουν στους “καταναλωτές” ιδεώδεις συνθήκες για την ανάπτυξη τροφοληψίας μέσω φιλτραρίσματος – έναν από τους λίγους τύπους λείας που είναι ομοιόμορφη και διαθέσιμη σε μεγάλους αριθμούς. Το στοιχείο αυτό άνοιξε τις πύλες των υπεραλμυρών οικοσυστημάτων, μεταξύ άλλων ειδών, σ’ ένα από τα ωραιότερα βιολογικά δημιουργήματα: Τα φοινικόπτερα (Phoenicopterus ruber), που έχουν αρκετά συνδεθεί με την προστασία ειδών και τη διατήρηση της φύσης.
Όμως η ζωντανή γοητεία των αλυκών δεν αφορά μόνον τους φτερωτούς της ενοίκους. Έως τους κορυφαίους αυτούς “καταναλωτές” ξεδιπλώνεται μια σημαντικού μεγέθους και εκπληκτικής ιδιορρυθμίας βιολογική αλυσίδα, ξεκινώντας από τις μικροσκοπικές μορφές φωτοσυνθέτουσας ζωής.
Τούτο, επειδή οι αλυκές συνιστούν την επιτομή όλων των γνωστών τύπων υγροτόπων, λόγω της συνύπαρξης σ’ αυτές όλης της διαβάθμισης περιβαλλοντικών συνθηκών, από τις πλέον ακραίες έως τις ηπιότερες. Εδώ το μικρό σε βάθος νερό αποτελεί το κλειδί της υψηλής πρωτογενούς παραγωγικότητας, που τελικά αντανακλά στη μεγάλη ποικιλότητα των καταναλωτών του συστήματος.
Και είναι εδώ, επίσης, που η υψηλή αλατότητα καθίσταται απαγορευτική για κάθε μορφής ζωής, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Αυτά, τα αλυκά οικοσυστήματα θα προσπαθήσουμε να αποκαλύψουμε, αρκούμενοι στα τυπικά χαρακτηριστικά τους, ανά την Ελλάδα.
