Πορεία προς τους “καταναλωτές”
Στο υδάτινο περιβάλλον η αλατότητα ασκεί σημαντικότατο ρόλο όσον αφορά την ποικιλότητα των καταναλωτών πρώτου ή δεύτερου επιπέδου. Έτσι, οι σχετικά πολυάριθμοι πλαγκτονικοί οργανισμοί εξαφανίζονται βαθμιαία με την αύξηση της αλατότητας, αντικαθιστάμενοι κατ’αρχήν από υδρόβια έντομα όλων των μορφολογικών σταδίων ή μικρούς σκώληκες. Μικρά οστρακόδερμα μαλάκια και αρθρόποδα συνεχίζουν ν’ αποτελούν βασικά συστατικά των θερμαστρών, προερχόμενα από τις χαμηλότερες αλατότητες. Στις μεγαλύτερες αλατότητες εμφανίζονται και επικρατούν δύο τυπικά είδη των αλυκών: το μικρό ανόστρακο καρκινοειδές Artemia κι ο μικρός ιχθύς Aphanius fasciatus (κοινώς, ζάμπα ή ζαμπαρέλλα). Αναντίρρητα όμως, η οικολογική σημασία των αλυκών είναι σύμφυτη με το ορνιθολογικό της ενδιαφέρον.
Εβδομήντα ένα είδη πουλιών παρατηρήθηκαν κατά το 1991 στους χώρους της αλυκής Μεσολογγίου, της πιο καλά μελετημένης από βιολογική άποψη ελληνικής αλυκής. Είκοσι πέντε από αυτά χαρακτηρίζονται ως απειλούμενα με εξαφάνιση ή πιθανώς απειλούμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ 20 προστατεύονται από ελληνικές, κοινοτικές ή διεθνείς συμβάσεις. Από τα παραπάνω είδη, 57 έκαναν συστηματική, περιστασιακή ή μόνιμη, χρήση των χώρων της αλυκής κατά την ίδια περίοδο, για ανάπαυση, τροφοληψία ή και ζευγάρωμα. Τα είδη των οποίων η δίαιτα βασίζεται στην Artemia, όπως η αβοκέτα (Recurvirostra avosetta), το μαυροβουτηχτάρι (Podiceps nigricollis), ο θαλασσοσφυριχτής (Charadrius alexandrines), οι διάφορες σκαλίδρες (Calidris minuta, C. Ferruginea, C. Alpine), εξαρτώνται ζωτικά και άμεσα από την παραγωγικότητα της αλυκής, ειδικά όταν τα είδη αυτά είναι αποκλειστικοί καταναλωτές Artemia. Επιπλέον, η αλυκή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα είδη εκείνα που συστηματικά φωλιάζουν εδώ, όπως η αβοκέτα, το γελογλάρονο (Gelochelidon nilotica), το ποταμογλάρονο (Sterna hirundo), και το νανογλάρονο (S. Albifrons), είδη απειλούμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και ο ασημόγλαρος (Larus argentatus). Φοινικόπτερα φιλοξενούνται συχνά στις αλυκές Μέσης, Κίτρους και Καλλονής, αλλά και Μεσολογγίου, πάντοτε όμως σε περιστασιακή βάση.
Θα ήταν παράλειψη να μη γίνει ιδιαίτερη αναφορά στη σημασία της αλυκής Κίτρους από ορνιθολογική άποψη. Η σημασία αυτή όχι μόνον αντικατοπτρίζεται στο μεγάλο αριθμό ειδών που παρατηρούνται στην αλυκή σε ετήσια βάση (188 είδη πτηνών το 1990), αλλά και στο γεγονός, της κατ’ εξαίρεση, πολυπληθούς παρουσίας ειδών διεθνούς ενδιαφέροντος. Συνοπτικά, η αλυκή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για 29 είδη πτηνών σε εθνικό, και 7 είδη σε διεθνές επίπεδο. Μεταξύ των τελευταίων, οι μαυροκέφαλοι γλάροι (Larus melanocephalus), των οποίων οι πληθυσμοί, από τους μεγαλύτερους στη Μεσόγειο, το 1988 αριθμούσαν 7.300 ζεύγη.
